Great helms, mandhelmen & secrets

Great helm: populaire ridder helm

De great helm, in het Nederlands vaak pothelm of tonhelm genoemd, was één van de meest iconische helmen uit de Hoge Middeleeuwen. Dit robuuste type helm ontstond aan het einde van de 12e eeuw, tijdens de periode van de kruistochten. Ridders en zwaarbewapende strijders gaven de voorkeur aan deze helm vanwege de uitzonderlijke bescherming tegen pijlen, lansstoten en zware slagen. In de 13e en 14e eeuw werd de great helm in heel West-Europa gedragen, vooral tijdens veldslagen en toernooien.

De constructie van de helm was eenvoudig maar effectief: een bijna cilindervormige stalen buitenkant die het hoofd volledig omsloot. Alleen smalle openingen voor de ogen en kleine ventilatiegaten zorgden voor zicht en luchttoevoer. Later varianten kregen een meer afgeronde bovenkant om klappen beter af te laten glijden. Ook werden sommige modellen verlengd zodat ze tot over de schouders reikten, waardoor de helm bijna een pantserstuk op zich werd.

Pothelm en sugarloaf

De pothelm kwam voort uit de eerder gebruikte neushelmen en meer gesloten helmtypen die het gezicht steeds beter beschermden. Een bekende latere variant is de sugarloaf helm, met een kegelvorm die veel betere afweer bood tegen schuine slagen. In Spanje stond deze stijl bekend als de yelmo de Zaragoza.

Omdat de helm zwaar was en het zicht beperkte, droegen ridders eronder vaak een maliën coif of een cervelliere, en werd de pothelm soms meteen na de eerste lansaanval afgeworpen om beter te kunnen manoeuvreren. Toch bleef de helm populair voor toernooien, waar de zogenaamde frog-mouth helm zich uit de pothelm ontwikkelde.

Latere functie ridderhelmen

Zelfs in de 17e eeuw kreeg de great helm een nieuwe rol: hij werd onderdeel van ceremoniële uitrustingen en begrafenisdecoraties. Veel exemplaren waren zwartgelakt, beschilderd of voorzien van indrukwekkende helmkammen en symbolische versieringen.