Tradycyjne kusze

Historia kusza

kusza ma długą i dobrze udokumentowaną historię w Europie, z źródłami sięgającymi czasów starożytnych. Najwcześniejsze wzmianki pochodzą od rzymskiego pisarza Wegetiusza (Epitoma Rei Militaris, IV-V wiek), który opisuje broń, nazywając go arcuballista lub manuballista: poręczny łuk na drewnianym łożu, napinany mechanizmem dźwigniowym. Chociaż te rzymskie modele były prostsze niż późniejsze średniowieczne kusze, pokazują, że zasada była znana już wcześnie.

Po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego kusza na kilka wieków zniknęła z pisanych źródeł, ale powróciła z impetem w X i XI wieku. Tkanina z Bayeux (ok. 1070) zawiera najwcześniejsze średniowieczne przedstawienie europejskiej kusza w użyciu, podczas bitwy pod Hastings (1066). Od XII wieku kronikarze tacy jak Orderyk Vitalis i Wilhelm z Malmesbury opisują kusza jako broń o dużej sile przebicia. Papież Innocenty II potępił jej użycie przeciwko chrześcijanom na II Soborze Laterańskim w 1139 roku, co wzmocniło reputację broń jako „niegodnego, ale śmiertelnie skutecznego”.

W XIII i XIV wieku kusza stała się standardowym wyposażeniem w wielu europejskich armiach. Miasta takie jak Genua były znane ze swoich profesjonalnych kuszników, opisanych m.in. przez Froissarta w jego kronikach wojny stuletniej. Mechaniczne usprawnienia — takie jak kołowrót, hak pasa i później korba — umożliwiły wyższe siły naciągu, co sprawiło, że ciężkie stalowe łuki stały się powszechne od XIV wieku.

Aż do XVI wieku kusza pozostawała ważna obok wczesnej broni palnej. Dopiero wraz z rozwojem hakownic i muszkietów kusza stopniowo zniknęła z europejskiego pola bitwy, choć długo jeszcze była używana do polowań i sportu.