De Schotse targe is een type rondschild met riemen aan de achterkant, die werd gebruikt door de Schotse Hooglanders in de vroegmoderne tijd. Vanaf het einde van de 16e eeuw tot aan de Slag bij Culloden in 1746 was de targe het belangrijkste verdedigingsmiddel van de Schotse Hooglanders in de strijd. In februari 1596 wist clanleider John Grant van Freuchie 500 mannen bijeen te brengen, waarvan 40 bewapend waren “volgens de Hooglandse traditie” met bogen, helmen, zwaarden en targes.
Na de rampzalige nederlaag van de Jacobieten bij Culloden werd het dragen van de targe verboden door de Disarming Act, en veel ervan werden vernietigd of voor andere doeleinden gebruikt. De exemplaren die bewaard zijn gebleven, hebben vaak ingewikkelde patronen en versieringen, wat aangeeft dat ze oorspronkelijk toebehoorden aan belangrijke personen.
De targe is een holle (naar binnen gebogen) schild, aan de binnenkant voorzien van riemen: één verstelbaar met een gesp om vast te maken aan de onderarm, en een andere als handvat voor de linkerhand. In sommige gevallen is de Schotse targe aan de voorkant in het midden voorzien van een piek, waardoor ook slagen kunnen worden uitgevoerd met dit wapen.
Etymologie
Het woord targe komt van het Frankische targa = schild (het Proto-Germaanse targo = rand). Dit was in het laat Oudengels een algemeen woord voor schild. Het verkleinwoord target kreeg in de 18e eeuw de betekenis van “doelwit” waarop men richt.
De term werd gebruikt voor verschillende soorten schilden die door infanterietroepen werden gebruikt van de 13e tot de 16e eeuw, of eerder. Vanaf de 15e eeuw kon de term ook verwijzen naar speciale schilden die bij steekspelen werden gebruikt. Een flink aantal werd puur als versiering gemaakt.
Opbouw van de Schotse targe
Targes zijn over het algemeen ronde schilden met een doorsnede van 45 tot 55 cm. De binnenkant bestond uit twee zeer dunne lagen vlakke houten planken, waarbij de houtnerven kruislings lagen. Deze werden met kleine houten pinnen aan elkaar bevestigd, waardoor een soort triplex ontstond.
De voorkant werd bedekt met stevig runderleer, dat vaak werd versierd met ingedrukte patronen in de Keltische stijl van de late Renaissance. Dit leer werd vastgemaakt met veel messingen (soms zilveren) nagels, en soms werden er ook messingen platen toegevoegd voor extra stevigheid en versiering. De versiering zorgde ervoor dat het runderleer strak op het schild bleef liggen en zodoende het hout beschermde tegen slagen en impacten. Veel targes hebben in het midden een schildknop, waar in sommige gevallen ook een piek aan kan worden bevestigd. In vredestijd kan deze piek in een hoes aan de achterkant van het schild worden opgeborgen. De piek zorgde ervoor dat de targe naast defensieve doeleinden ook kon worden gebruikt als wapen, vergelijkbaar met sommige type 15e -16e eeuwse beukelaars. De binnenkant van de Schotse targe was bedekt met geiten of schapen vacht. Dit had een schokabsorberende werking. Schotse targes waren zeer degelijke schilden en boden bescherming tegen zwaarden, bajonetten en in sommige gevallen zelfs indirecte kogels en andere projectielen.
Gebruik van de targe
Een Hooglander vocht vaak met een basket hilted broadsword in hun rechterhand, de zwaardhand. Deze werd gecombineerd met een dolk, de dirk die ze in hun linkerhand onder de targe droegen. Door de leren riemen bleef de Schotse targe aan de arm hangen, waardoor ze met beide handen gemakkelijk hun wapens konden hanteren. Deze methode werd gecombineerd met hun bekende Highland charge, die vooral vanuit hinderlagen zeer effectief was. Verslagen van de slag bij Falkirk (1745) en Prestonpans (1746) tonen aan hoe krachtig een goed geplande Highland charge kon zijn. In de eerste golf werd de vijand beschoten met musketten, waarna de gehele linie in een stormloop op de vijand inrende. Door zijn wapenrusting was de Hooglander daarbij voorzien van drie dodelijke wapens: de targe, broadsword en dirk die in een impact gecombineerd werden gebruikt.
Ontwikkeling van de targe
De Schotse targe was geen op zichzelf staande ontwikkeling. De oorlogen van de Jacobieten dienen in een breder, Europees kader te worden gezien, als deel van de Spaanse successieoorlog (1701-1714) of, nog breder, de conflicten die waren ontstaan tussen Katholiek en Protestant Europa. Het koningshuis van de Stewards was Katholiek en had diepgaande allianties met Frankrijk, Spanje en Italië. De targe ontwikkelde zich vanuit de Spaanse en Italiaanse rotella schilden die in de Renaissance zeer populair waren. In sommige gevallen waren deze schilden ook voorzien van de kenmerkende pieken in het midden van het schild. De targe was echter aanzienlijk goedkoper en duurzamer om te gebruiken in het natte klimaat van de Schotse Hooglanden.
