Pogańska symbolika: Triquetra

Łaciński termin "Triquetra" odnosi się do trójkątnego motywu, w którym linie przeplatają się ze sobą. Pierwsze przykłady tego znaku pochodzą z europejskiej epoki żelaza. W tym blogu zgłębiamy pochodzenie triquetry i badamy znaczenie tego symbolu.

Termin "triquetra" jest używany w archeologii do opisu każdej figury składającej się z trzech łuków, w tym projektów takich jak „wiatrakowate” triskelion. Triquetras pojawiają się od IV wieku p.n.e. często jako dekoracje na ceramice z Grecji, Anatolii i Persji. Występują również na wczesnych monety licyjskich. W sztuce przedchrześcijańskiej triquetra jest mniej obecna niż triskelion. Symbol ten może mieć wschodnie pochodzenie i mógł zostać przejęty przez Greków. Chociaż możliwe jest, że triquetra ma proto-indoeuropejskie pochodzenie, brakuje na to przekonujących dowodów.

Triquetra występuje również na kamieniach runicznych w północnej Europie, takich jak kamienie runiczne Funbo, oraz na wczesnych monety germańskich. Pod względem formy przypomina valknut, symbol składający się z trzech splecionych trójkątów, znaleziony w podobnych kontekstach.

Sztuka insularna celtycka była silnie wpływana przez germańskie style artystyczne z okresu migracji (300-900 n.e.). Te style połączyły się w sztuce hiberno-saksońskiej ze stylem celtyckim La Tène, który przetrwał w Irlandii nawet po rzymskiej dominacji Brytanii. Sztuka hiberno-saksońska była silnie wpływana przez chrześcijaństwo, a triquetra prawdopodobnie reprezentowała świętą trójcę (ojciec, syn i duch święty).

W tym wczesnośredniowiecznym stylu artystycznym triquetra była często obecna w iluminacjach książkowych, takich jak w Księdze z Kells, oraz na anglosaskich monety z lat 710-760 n.e. Znaczącym przykładem wczesnośredniowiecznego kamieniarstwa z triquetrą jest anglosaski frithstool w opactwie Hexham.

Na kamieniu runicznym Wikingów z Funbo U 937 widnieje triquetra. Ten kamień runiczny pierwotnie był częścią większej grupy i zawiera imiona zmarłych członków rodziny. Triquetra może tutaj symbolizować ciągłość rodziny lub więź rodzinną. To wywołuje podobieństwa do znaczenia Valknut, który być może reprezentuje wieczną więź z Odynem.

Na kamieniu runicznym z Snoldelev w Danii znajdują się różne symbole w połączeniu z pismem runicznym. Pismo wspomina, że Gunnvaldr jest Þulʀ, tytułem, który mógł oznaczać kapłana lub skalda (barda). W staronordyckim þula oznacza "litanie" i odnosi się do mędrca, wodza lub króla. Na kamień zarówno swastyka, jak i triquetra są przedstawione, przy czym triquetra jest utworzona przez różne rogi do picia. Sposób, w jaki znak jest przedstawiony, budzi wątpliwości, czy jest to Valknut, triquetra czy triskelion.

Rogi do picia były ceremonialnymi przedmiotami, używanymi podczas świąt, rytuałów ofiarnych lub praktyk związanych z przysięgą. W tym kontekście swastyka może symbolizować nieśmiertelne słońce, które przynosi płodność na ziemię, podczas gdy triquetra wyraża być może wieczną wierność założycielowi kamienia runicznego, Gunnvaldr.

Liczby trzy i dziewięć często występują w pogaństwie indoeuropejskim. W tradycji staronordyckiej drzewo życia Yggdrasil łączy trzy różne krainy, a jego gałęzie łączą dziewięć światów. Boginie losu zawsze występują w trójkach, a Ragnarok ma trzy fazy. Wiele staroirlandzkich praw Behonse zawiera trzy lub dziewięć wyjątków. Liczba trzy odgrywa ważną rolę w mitologicznych opowieściach ludów o indoeuropejskim pochodzeniu. Dlatego symbol Valknut składa się z trzech trójkątów, a triskelion z trzech ramion. Prawdopodobnie używano tych liczb do strukturyzowania kosmicznego porządku.

Triquetra to symbol używane już w IV wieku p.n.e. Może mieć szersze pochodzenie proto-indoeuropejskie, choć nie jest to pewne. Znak przypomina staronordycki Valknut (z epoki żelaza) i triskelion (z neolitu). Znaczenie tego symbolu różni się w zależności od wierzeń. W europejskim pogaństwie prawdopodobnie oznaczał wieczną więź, nieśmiertelność lub wierność. W chrześcijaństwie symbolizował świętą trójcę (ojca, syna, ducha świętego). Obecnie grupy neopogańskie interpretują symbol na różne sposoby, w zależności od ich rekonstrukcyjnego podejścia.