Uzyskaj wygląd: Álfablót, Wikingowie Halloween, mężczyzna

Wszyscy wiemy, że współczesne Halloween przybyło z Ameryki i że to święto ma swoje korzenie w irlandzkim samhain. Ale co to oznacza w szerszym indo-europejskim kontekście? Co te święta mówią o naszej formie czci przodków? W tym blogu próbujemy umieścić álfablót, germański/wikingowy odpowiednik, w szerszym kontekście w przystępny sposób. 

Indo-europejski pogaństwo to dharmatyczna religia przyrody; mówimy o dharmatycznym ponieważ istniały przepisy i reguły, które utrzymywały i wspierały kosmiczny porządek. 

W tym kontekście przodkowie odgrywają ważną rolę. Przez tysiące lat Proto-Indo-Europejczycy chowali wysoko postawionych zmarłych w kurhanach. Na stepach te kopce były widoczne z daleka. Były to święte miejsca, które podkreślały status przodków. Plemiona, które były głównie koczownicze, regularnie wracały do tych miejsc, aby składać ofiary na cześć przodków. Ludzie, którzy spoczywali w tych kurhanach, byli również personifikacją pół-mitologicznych przodków plemienia. Ich bohaterskie czyny i osiągnięcia były przekazywane z pokolenia na pokolenie i czczone. Ich czyny zostały uwiecznione w bardycznych tradycjach ustnych ludu. Ludy pochodzenia indo-europejskiego, takie jak Grecy, Rzymianie, Germanie, Keltowie, Bałto-Słowianie, Indo-Irańczycy, Indo-Aryjczycy utrzymywali tę tradycję. 

W tym kontekście musimy zobaczyć celtycki Samhain, słowiańskie Dziady oraz germańskie Álfablót. 

Wszystkie te święta mają jedną wspólną cechę: upamiętnienie zmarłych przodków. Mogą to być zarówno własni przodkowie, jak i mityczni przodkowie plemienia lub klanu. Kult przodków jest bardzo ważnym zwyczajem w kulturach indoeuropejskich. Łączy naród i tworzy więź honoru i dumy. 

Prawie wszystkie kultury indoeuropejskie mają święta wokół 1 maja, przesilenia letniego, 31 października i przesilenia zimowego. Pogańskie święta pomiędzy nimi różnią się w różnych kulturach indoeuropejskich. 

Keltowie obchodzili Samhain. W starożytnych Niemczech i Skandynawii prawdopodobnie obchodzono Álfablót, dosłownie: ofiara elfów.

Holenderskie słowo elf, angielskie elf, rozwinęło się z pragermańskiego *albiz. Pochodzi ono prawdopodobnie z praindoeuropejskiego *h₂elbʰós, biały. W ten sposób jest daleko spokrewnione z łacińskim albus, ‘biały’ oraz prasłowiańskim *ȏlbǭdь, ‘łabędź’. Pragermańskie słowo pierwotnie oznaczało prawdopodobnie 'biały', być może jako eufemizm.

Pierwszymi, którzy używali terminu ‘elf’ w źródłach pisanych, byli Anglosasi, szczególnie w tekstach medycznych, takich jak Wið færstice i Bald's Leechbook. Wierzono, że elfy mogły powodować choroby zarówno u ludzi, jak i u bydła. Objawiało się to często ostrymi, wewnętrznymi bólami i problemami psychicznymi. Wiara ta przetrwała w okresie średnioangielskim.

Anglosasi uważali, że elfy używały magicznych bronie do wywoływania chorób, ale były również kojarzone z formą magia określaną jako sīden i sīdsa, podobną do staronordyckiego seiðr. 

Proza Edda z XIII wieku opowiada o dökkálfar i ljósálfar, ciemnych i jasnych elfach. Ljósálfar żyją w Álfheimr lub Ljósálfheimr, świecie często opisywanym jako jasny, powietrzny i piękny. Był to jeden z dziewięciu światów kosmologii nordyckiej. Ljósálfar są opisywane jako istoty promieniujące światłem i pięknem. Chociaż sama Edda nie podaje wielu szczegółów na temat konkretnych czynów czy postaci wśród ljósálfar, często zakłada się, że przynosiły one pozytywną energię i szczęście.

Dökkálfar mieszkali pod ziemią i byli czarni jak smoła. Byli prawdopodobnie podstawowy późniejszych krasnoludów.

W poetyckiej Eddzie wiersz Völundarkviða opowiada o Völundrze, álfar ljóði, 'księciu elfów'. Interesujące jest to, że tekst ten prawdopodobnie był pod wpływem poezji staroangielskiej.

Kowal-artysta Völundr i jego dwaj bracia zostają odwiedzeni przez trzy nadprzyrodzone kobiety w postaci łabędzi, możliwe walkirie. Pobierają się, a po dziewięciu latach kobiety odchodzą. Kiedy jego bracia wyruszają na poszukiwanie kobiet, Völundr zostaje pojmany przez sąsiedniego króla Níðuðra, który przecina jego ścięgna, aby go uwięzić. Dzięki podstępowi Völundr mści się i ucieka.

Elfy są często wspominane w aliteracyjnej frazie Æsir ok Álfar ('Æsir i elfy'), co było stałą formułą poetycką w takich tekstach jak błogosławieństwa i przysięgi. Æsir byli najważniejszą grupą skandynawskich bogów, obok Vanir. Snorri Sturluson pisze w Eddzie poetyckiej, że Freyr, jeden z Vanir, otrzymał królestwo elfów Álfheimr. Możliwe, że Álfar byli jego poddanymi, Vanir, lub pomniejszymi bogami. Tak czy inaczej, byli ściśle związani z Æsir. 

To powiązanie z bogami jest również widoczne w staroangielskim wierszu Wið færstice oraz w germańskich imionach osobowych. W poezji skaldycznej słowo elf jest czasami używane w ten sam sposób, co terminy dla bogów.

Völundr, kulawy kowal, ma podobieństwa do grecko-rzymskiego boga Hefajstosa/Hephaestusa. Również ugaryckie panteon, nieindoeuropejskie, ale pod wpływem religii hetyckiej, zna podobną postać, boskiego rzemieślnika Kothar-wa-Khasis.

W irlandzkiej opowieści Serglige Con Culaind bohater Cú Chulainn rani ptaka z Innego Świata i potem choruje. To przypomina anglosaską magia z sīden/sīdsa, i interesujące jest, że również tutaj kobiety z Innego Świata zmieniły się w ptaki wodne. Uważano, że Inny Świat znajdował się pod powierzchnią wody.

Jak dawniej postrzegano elfy, nie jest więc całkowicie jasne. Możliwe, że były bogami, lub granica między bogami a elfami była niejasna. Możliwe, że były posłańcami bogów, lub były symbolem dusz zmarłych.

W Skandynawii i prawdopodobnie w szerszym wczesnogermańskim świecie, álfablót, ofiara elfom, był momentem, w którym prawdopodobnie wspominano przodków. Pod koniec października żniwa były zakończone, zwierzęta utuczone, i nadszedł czas, aby podziękować przodkom za to, co zrobili dla rodziny. Prawdopodobnie było to wykonywane, aby prosić Álfar o płodność, zarówno dla ziemi, jak i dla ludzi.

W wierszu Austrfararvísur norweski skald Sigvatr Þórðarson opisuje swoje negatywne doświadczenie z dniem świątecznym w Szwecji w 1019 roku, podczas misji dyplomatycznej do Västergötland. On i jego towarzysze musieli gdzieś przenocować i spodziewali się gościnnego przyjęcia, co było uważane za święte wśród ludów indoeuropejskich. Zostali odmówieni na pierwszej farmie, a mieszkańcy powiedzieli, że miejsce jest święte. Na drugiej farmie zostali odesłani, a gospodyni powiedziała, że obawiają się gniewu Odyna i są zajęci ofiarą elfom.

Po kilku nieudanych próbach znalezienia schronienia, gdzie wszyscy mężczyźni na farmach nazywali się Ölvir, dotarli do człowieka znanego jako najbardziej gościnny w regionie, ale nawet ten przyjął ich nieprzyjaźnie i nazwał siebie "strażnikiem siekiery". Sigvatr był rozczarowany gościnnością Szwedów i doszedł do wniosku, że jeśli ten człowiek był "najlepszy", to inni prawdopodobnie byli jeszcze gorsi.

W przeciwieństwie do irlandzkich świąt Samhain i blóts z Uppsali i Mære, álfablót odbywał się więc głównie w kręgu rodzinnym, a rytuał prowadzony był przez kobietę z gospodarstwa domowego. Nie ma żadnych informacji o konkretnych rytuałach, ponieważ odbywały się one w kręgu domowym i pozostawały tajemnicą dla świata zewnętrznego. Wydaje się również, że Odin był wzywany, a mistrz gospodarstwa domowego nazywany był Ǫlvir podczas wykonywania rytuałów. Pierwszy element Ǫlvir oznacza 'piwo', które ogólnie było ważnym elementem w ofiarach północnych Germanów. 

Podobnie jak w przypadku innych form blót, prawdopodobnie elfom oferowano jedzenie i napoje, na przykład mięso, piwo lub inne produkty rolne, w zależności od tego, co było dostępne. Idea polegała na tym, że te ofiary miały zdobyć przychylność i ochronę elfów. Islandzka saga Kormáka z XIII wieku zawiera instrukcje dotyczące ofiarowania byka przy wzgórzu elfów, aby wyleczyć ranę wojenną. W przeciwieństwie do ofiar opisanych przez Sigvatr, wydaje się, że była to ofiara, którą można było składać w dowolnym momencie roku.

Z nadejściem chrześcijaństwa álfablót, podobnie jak wiele innych pogańskich rytuałów, został wyparty lub zakazany. Fakt, że był to rytuał domowy i indywidualny, utrudniał misjonarzom i chrześcijańskim władcom jego kontrolę i eliminację. Tego rodzaju ofiary i rytuały ostatecznie zniknęły, chociaż niektóre ich aspekty przetrwały w późniejszym folklorze, takie jak wiara w elfy, składanie drobnych ofiar czy szanowanie niektórych miejsc kojarzonych z elfami.

Bogowie symbolizują strukturę i piękno, dlatego ubraliśmy te postacie w ich najlepsze stroje. Zarówno mężczyzna, jak i kobieta należą do niższej szlachty, klasy Jarls. Postacie nazywane są tutaj Harald i Astrid. Harald oznacza "wodza" lub "władcę armii", podczas gdy Astrid oznacza "boskie piękno" lub "kochająca". Jako głowa małego dworu Harald i Astrid świętują rytuał Álfablót razem z najbliższą rodziną i służbą. Zobacz tutaj zestawienie jarlkony Astrid.

W tym kontekście Astrid pełni rolę przewodniczącą, ponieważ jako kobieta przyjmuje funkcję kapłanki. W wielu rytuałach wikingów to kobieta wykonywała obrzędy, zwłaszcza w ceremoniach domowych lub rodzinnych. Harald jest patriarchą rodziny i jako przywódca ma pod swoim dowództwem wojowników związanych przysięgą. Ci wojownicy, pochodzący z wolnej klasy karls, świętują Álfablót jednak ze swoimi własnymi rodzinami, oddzielnie od dworu.

Służba Haralda i Astrid to thralls, czyli członkowie klasy niewolnych lub niewolnicy. Ponieważ należą do dworu, biorą udział w uroczystościach i świętują Álfablót razem z Jarlem i jego żoną. To podkreśla złożoną strukturę społeczną w społeczeństwie wikingów, w której nawet klasa niewolna odgrywała rolę w rytuałach i zwyczajach elity.

Harald nosi podtunikę i wierzchnią tunikę. Podtunika jest z niebarwionej tkaniny. Wierzchnia tunika jest bogatsza, a jej brzegi są ozdobione prostym haftem. Ubierając się warstwowo, odzież Haralda była dostosowana do wszystkich pór roku. Dodatkowo mógł zdjąć wierzchnią tunikę, gdy był w domu. Wielu bogatszych mężczyzn miało również tuniki z wełny, które nosili na podtunikę.

Chociaż nie znaleźliśmy pełnych kaftanów, wiele źródeł odnosi się do użycia wełnianych płaszczy, które dzisiaj uważamy za kaftan. Na kamieniach runicznych Etelhem i Lärbro na Gotlandii prawdopodobnie przedstawiono kaftany, podobnie jak na gobelinie z IX wieku znalezionym w grobowcu statku Oseberg.

Typowe spodnie Wikingów były popularne między VIII a XI wiekiem. Były szerokie w udach i biodrach, co czyniło je wygodnymi do poruszania się. spodnie były zazwyczaj zwężane na dole i wiązane przy kostkach lub kolanach, albo noszone w butach. Możliwe, że Wikingowie nosili również len spodnie pod wełnianymi spodniami. Wokół swoich goleni Harald nosi owijki nóg.

Wikingowie często nosili wywrotki, rodzaj obuwia, które było szyte na lewej stronie, a następnie odwracane, dzięki czemu szwy znajdowały się wewnątrz. Te buty dobrze dopasowywały się do kształtu stopy, zapewniając komfortowe dopasowanie. 

W przeciwieństwie do nowoczesnych buty, wywrotki oferowały jednak mniejsze wsparcie dla kostek, co czyniło je mniej odpowiednimi do długotrwałych lub intensywnych aktywności fizycznych. Na tę uroczystą okazję nie miało to jednak znaczenia.

Haralds miecz był absolutnym symbolem statusu, ponieważ miecze były drogie i czasochłonne w produkcji. Aby wykonać miecz, kowale używali 'splotów' z różnych rodzajów stali, które skręcali razem, aby osiągnąć funkcjonalną wytrzymałość. Łącząc stal o wyższej zawartości węgla z stal o niższej zawartości węgla, kowale mogli stworzyć równowagę między twardością a elastycznością. 

saks był krótkim, jednostronnie ostrzonym nóż, noszonym przez różne germańskie ludy, w tym Wikingów. Miał zarówno praktyczne, jak i ceremonialne funkcje.

Było obowiązkowe umycie się przed udziałem w rytuale lub odwiedzeniem świętego miejsca. Ten zwyczaj można postrzegać jako formę szacunku wobec bogów. Chrześcijański rytuał chrztu i użycie wody święconej mogą pochodzić z tego zwyczaju. 

Średniowieczne źródła wspominają, że wikingowie myli się częściej niż przeciętnie, co wskazuje na kulturę, która ceniła higienę osobistą. Grzebienie, łyżki do uszu, szydła i przybory do czyszczenia paznokci znaleziono zarówno w grobach kobiet, jak i mężczyzn.

W przeciwieństwie do celtyckiego torque, wikingowy torque często składał się z kilku splecionych ze sobą pasm. Torques, wraz z pierścieniami przysięgi i opaskami na ramię, reprezentują składanie przysięgi i nawiązywanie zobowiązań. Jest to szczególnie istotne, ponieważ społeczeństwo indoeuropejskie miało silną strukturę opartą na przysięgach, w której wierność i lojalność były kluczowe. Álfablót był momentem na odnowienie więzi z przodkami.

https://www.celticwebmerchant.com/nl/viking-torque-zweden-brązowy.html 

Haralds bransoletka jest podobnie jak torque wykonany z różnych splecionych pasm. Głowy na końcach to smoki, które mogły chronić przed złem. W szerszym znaczeniu smoki symbolizowały również mądrość, moc i silne połączenie z siłami natury, co dla Wikingów było pozytywnymi aspektami ich duchowego i codziennego życia.

Również Młot Thora lub Mjölnir, który nosi Harald, jest symboliczny. Te amulety noszono, aby chronić noszącego przed złem i prosić o błogosławieństwo Thora w walce lub codziennym życiu.

Tylko bogaci Wikingowie mogli sobie pozwolić na futro, co było ważnym symbolem statusu w społeczeństwie. Futro był szeroko handlowany w świecie Wikingów, a wybór konkretnych rodzajów futro, zwłaszcza z drogich zwierząt, przyczyniał się do społecznego statusu noszącego.

Nie był to tylko symbol statusu, ale także dobrze ogrzewał tors w zimne zimy, które nastały po álfablót.

pasek pełnił wielofunkcyjną rolę w kulturze Wikingów. Nie tylko pomagał utrzymać odzież na miejscu i w formie, ale również służył jako symbol statusu. Pasy były często zdobione zakończenie pasa, dekoracyjnymi klamry i okucie do pasa, aby podkreślić wartość i bogactwo noszącego.

Ponadto pasy służyły jako wygodne uchwyty na różne codzienne przedmioty. Wiele narzędzi, takich jak noże, torebki, topory i inne przedmioty, było noszonych na pasek, co czyniło je łatwo dostępnymi. To sprawiało, że pasek był nie tylko funkcjonalny, ale także ważnym elementem odzieży i stylu Wikingów, który był zarówno praktyczny, jak i estetycznie atrakcyjny.